2025.01.15 BOŻE NARODZENIE’ 2024

 

 

Skoro kuranty na wieży kościelnej w Mosznej ciągle wydzwaniają kolędy, to w tej sytuacji sprawy Bożego Narodzenia można nadal uważać za … bieżące, nie zapominając, przy okazji, o najstarszych w Europie śladach przesilenia zimowego, na przykładzie irlandzkiego Newgrange.

 

... a skoro mogą to być sprawy bieżące, więc niech sobie teraz swobodnie … pobiegną … .

 

Materia bywa eksperymentalnie i często dość nieporadnie formowana przez człowieka na obraz jego osobistego odczucia duchowego dobra i piękna. Akurat w Mosznej ten eksperyment udał się doskonale.

Człowiek poszukuje wokół siebie piękna. Próbuje więc uformować swe otoczenie według najlepszego i najbliższego mu wzoru, który byłby w stanie wykreślić i ogarnąć własną ( nie zawsze skromną ) wyobraźnią. Dosyć często pozostawia po sobie w historii materialne ślady swych genialnych pomysłów, czego gruntownie przemyślanym i niezwykle cennym przykładem jest architektura zespołu pałacowo-parkowego w Mosznej. Istotą genialnego projektu było harmonijne zespolenie architektury pałacu z kształtem ( architekturą ) krajobrazu, harmonijnie łączące z pałacem we wspólnej kompozycji ogrody i parkowe starodrzewie, lasy i stawy oraz sięgające linii horyzontu śródpolne zadrzewienia, odkryte pola i łąki.

 

" Przesilenie zimowe to jedno z najważniejszych zjawisk astronomicznych, które od wieków fascynuje ludzi na całym świecie. Przypada zazwyczaj na 21 lub 22 grudnia na półkuli północnej i oznacza moment, w którym Słońce znajduje się najniżej nad horyzontem. Jest to najkrótszy dzień i najdłuższa noc w roku. Zjawisko to wynika z nachylenia osi obrotu Ziemi względem płaszczyzny jej orbity wokół Słońca. Podczas przesilenia zimowego promienie słoneczne padają pod najostrzejszym kątem na zwrotnik Koziorożca. Od tego momentu dni zaczynają się stopniowo wydłużać, co symbolizuje powrót światła i odradzanie się życia. Przesilenie zimowe wyznacza także początek astronomicznej zimy."

Rocznica urodzin Chrystusa została przeniesiona przez Kościół dopiero w roku 353. na dzień 25 grudnia i umieszczona pod tą datą w kalendarzu liturgicznym. Uprzednio obchodzono tę rocznicę w różnych terminach : 6. grudnia, 19. kwietnia, 20. maja, jak również 17. listopada.

Wydawałoby się, że kolejna rocznica Bożego Narodzenia ( ... przesilenia zimowego ), byłaby kapitalną okazją do przebłysku i ożywienia naszej wyobraźni w porównywalnym kierunku, z pominięciem tanich marketingowych śmiesznostek, których jedynym "świątecznym" celem celem zawsze był, będzie i pozostanie najprymitywniej rozumiany, straganiarski „interes”, a nie priorytety "promocji" prawdy i najwyższego rzędu uczuć, dobra i piękna, które są jednoznacznie utożsamiane z nowonarodzonym Bogiem w swej, elementarnie prostej i naturalnie ludzkiej postaci. Zignorować ten fakt można dziś bardzo łatwo, ale wydaje się, że warto, szczególnie w takim momencie, zastanowić się nieco dokładniej nad solidnym bilansem skutków tego historycznego wydarzenia, jego roli w dzisiejszym świecie i naszą szansą dalszego ucywilizowanego rozwoju. Również w Mosznej warto wykorzystać tę chwilę, gdy dzień staje się coraz dłuższy, a nasze otoczenie ( i sprawy ) coraz bardziej jasne i wyraziste ... .

 

 

Wydaje się, że Boże Narodzenie mogłoby w nas przypominać Boże Odrodzenie prawdziwie ludzkiej i jednocześnie boskiej natury, na podobieństwo której zostaliśmy ewolucyjnie uformowani. Obyczajowe nakładanie krzykliwej tapety na chrześcijańskie święto kłóci się z zawartą w nim głęboką treścią i zbyt daleko odbiega od jego fundamentalnych i genialnych założeń.  Historia wymodelowała nam chrześcijaństwo w cywilizacyjne dzieło sztuki. Stąd odkryte nowe możliwości i kierunki rozwoju ludzkiej myśli, uruchamiające w każdym Człowieku ogromny potencjał drzemiącego w nas dobra, wzmagającego w nas skłonność do czynienia dobra ( ... w tym tzw. "dobrych uczynków" ). Boże Narodzenie uwrażliwia nas nie tylko na dobro i piękno materialne obecne w naszym otoczeniu, ale przede wszystkim na duchowe piękno w obrazie … dobra zaklętego w naturze ludzkiej duszy.

 

 Joseph Ratzinger bywał na Opolszczyźnie, więc  warto okazjonalnie przywołać na samym wstępie kilka Jego myśli... . Oczywiście obydwa tomy są warte wnikliwej lektury ... .

 

 "... świątyni, która stała się "jaskinią zbójców" ...

 

 ... w walce z kłamstwem i przemocą ...

 

...  W świecie prawda i błąd, prawda i kłamstwo ... .

 

Chrześcijaństwo jest religią ( zjawiskiem społecznym ) rozwojowym, kontynuacją, a właściwie dopełnieniem i spełnieniem starotestamentowych, bożych obietnic ( Abraham ok. 2000 lat p.n.e. Mojżesz ok. 1300 lat p.n.e. ).

Historycznie nawiązuje do zapisów starego i nowego testamentu ( ewangelie ), tworząc różne formy wyznawania wartości tego samego Boga, czyli, o identycznym źródle pochodzenia ( … główny nurt katolicki i odłamy: prawosławny, ewangelicki oraz wiele pomniejszych ).

 Można "geometrycznie" ( plastycznie ) założyć, że dopiero Trójosobowy Bóg Chrześcijan, stał się w ludzkim odczuciu pierwszym i  jednym Bogiem, możliwym do zdefiniowania i przestrzennego wykreślenia w pełnej, trójwymiarowej przestrzeni.

Chrześcijaństwo przemodelowało radykalnie dawną skalę wartości, wskutek czego pozycja Człowieka stała się ( ... w każdych warunkach ) " priorytetową" i porównywalną z wielkością Boga, ponieważ w Bożym Narodzeniu zdecydował się On przyjąć i otwarcie zademonstrować również swą ludzką postać. Człowiek i jego dobro stał się tym samym najwyższą wartością, niezależnie od pochodzenia i osobistych przymiotów. Nastąpiło tym samym radykalne przestawienie priorytetów, przy czym, do dzisiaj praktyka stosunków międzyludzkich bardzo rzadko wskazuje na trwałe przywiązanie do elementarnych zasad chrześcijaństwa ( otwartości na drugiego człowieka, wyrozumiałości, służebności, … „promocji” wielowymiarowego dobra … ). Formowanie sposobu myślenia i rozumienia życia ( dostrzegania i doceniania jego wartości ), ubogacała każda nowożytna epoka w oparciu o zasady chrześcijaństwa, jeśli tylko ( ... unikając manipulacji ) zdecydowano się po nie sięgnąć i zastosować w codziennej praktyce, usensowniając nimi własną aktywność ( decyzje, działanie, kształtowanie otoczenia ).

 

 

Matka EWA von Tiele-Wimckler

Matka Ewa, to dla Mosznej najbliższy przykład autentycznej, żywej chrześcijańskiej wiary, nastawionej na bezwarunkowe i czynne szerzenie dobra. Tak rozumianą religijność ulokowała Matka Ewa w ponadludzkiej przestrzeni swego życia i w najprostszej „organoleptycznie” postrzegalnej, służebnej formie. Życie przewija się tutaj przykładem boskiej i równolegle ludzkiej drogi, prowadzącej od Betlejem, poprzez warsztat cieśli, zagubienie w świątyni, aktywność w publicznym szerzeniu wiedzy o Bogu i dobru tkwiącym w każdym Człowieku oraz Golgotę, cierpienie, fizyczną śmierć i … zmartwychwstanie. Chrześcijaństwo zbyt często prezentuje się w formie oderwanej od realnego życia, przewrotnie zubożając jego najgłębsze treści poprzez zastosowanie „baśniowej” formy przekazu. Matka Ewa całym swym praktycznym życiem udowodniła, że można chrześcijaństwu nadać pełny i realny wymiar, praktyczny, twórczy, rozwojowy i służebny w stosunku do ludzi bezradnych i będących w potrzebie. Stąd prosty i jedyny napis na Jej grobie : Ancilla Domini ( Służebnica Pana ). On najgłębiej i właściwie tłumaczy wszystko. 

Matka Ewa urodziła się 31.10.1866 r. i zmarła 21.06.1930 r. Często przebywała w Mosznej, wybierając na miejsce swych rozważań parkową Wyspę Wielkanocną. Dziś nie ma już nawet śladu, ani po ławeczce, ani kapliczce ze św. Franciszkiem na wiekowym dębie, a przede wszystkim, rajskiego klimatu naturalnego otoczenia przyrody. W 1866. roku hrabia Hubert von Tiele- Winckler otrzymał od losu dwa bezcenne prezenty :  córkę Ewę oraz możliwość zakupu posiadłości w Mosznej.

2020.10.31 MATKA EWA - 154. ROCZNICA URODZIN

2015.08.08 CMENTARZ von Tiele-Winckler'ów

2012.12.05 MOSZNA - NEKROPOLIA von TIELE-WINCKLER'ów

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

"Grudzień nie kojarzy nam się ze słońcem, prawda? A to właśnie ta gwiazda odgrywa pod koniec roku niezwykle istotną rolę. Z nią związane jest przesilenie zimowe, które od tysiącleci wpływa na wyobraźnię, wierzenia i życie różnych kultur."

"Moment ten celebrowany był na wiele sposobów przez starożytnych Rzymian, Persów, Wikingów czy Słowian. Dziś jego echa wybrzmiewają m.in. w chrześcijańskim Bożym Narodzeniu… Czym jest przesilenie grudniowe? Kiedy przypada? Jak jego nastanie świętowano w różnych częściach świata?

Kultury indoeuropejskie, a więc z różnych zakątków półkuli północnej, od tysiącleci świętowały w dniu przesilenia grudniowego moment tzw. odradzania się słońca. Ten szczególny dzień celebrowali m.in. starożytni Rzymianie, Persowie, Słowianie, Germanie, Celtowie, Wikingowie, a później również chrześcijanie. Jakie rytuały i uroczystości towarzyszyły temu dniu?

Saturnalia

Od około VII w. p.n.e. starożytni Rzymianie obchodzili Saturnalia ku czci Saturna – boga rolnictwa, bogactwa i wolności. Było to święto równości. W dniach od 17 do 23 grudnia niewolnicy mogli cieszyć się swobodami i zamieniali się rolami ze swoimi właścicielami. Nie należało wtedy pracować. Zamiast tego radosne tłumy składały Saturnowi ofiary (np. z prosięcia) i bawiły się, maszerując w radosnych orszakach oraz podczas walk gladiatorów. Pozdrawiano się również słowami „Io Saturnalia!”.

Sol Invictus

Rzymianie od około III-IV w. n.e. świętowali Sol Invictus. Był to dzień niezwyciężonego słońca przypadający na 25 grudnia, a więc przesilenie zimowe. Celebrowano w ten sposób nowe synkretyczne bóstwo słońca – Sol. Tradycja ta nawiązywała m.in. do silnego w innych częściach imperium kultu bliskowschodnich bogów: Mitry, El Gabala czy Baala. Gdy wśród Rzymian spopularyzowało się chrześcijaństwo, wspólnie świętowano narodziny Chrystusa i Sol Invictus. Decyzję o ustanowieniu Bożego Narodzenia na dzień 25 grudnia podjął w 350 r. n.e. papież Juliusz I. Z czasem ten drugi kult został wyparty.

Szczodre Gody

W najkrótszym dniu w roku Prasłowianie celebrowali Święto Godów nazywane też Szczodrymi Godami, Kolędą i Szczodruszką. Symbolizowało ono zwycięstwa boga związanego z kultem słońca, a więc Swaroga (Swarożyca), nad mrokiem. Wiele z rytuałów związanych ze Szczodrymi Godami do dziś funkcjonuje w naszej tradycji okołoświątecznej. Są to takie tradycje jak 12 potraw wigilijnych, słoma lub siano pod obrusem czy wróżby na nowy rok. Dawni Słowianie w czasie przesilenia grudniowego wspólnie m.in. śpiewali, przebierali się, radowali się i dawali sobie prezenty.

Jul

Germanie i Skandynawowie świętowali przez tysiąclecia Jul. Była to celebracja odradzania się słońca nazywana świętem zimowym. Obchodzono ją od końca grudnia do początku stycznia. W Skandynawii składano początkowo w czasie trwania Jul ofiary z ludzi, w późniejszych czasach skupiano się głównie na biesiadowaniu. Współcześnie nazwą Jul określa się m.in. w Danii, Szwecji i Norwegii dzień Bożego Narodzenia. Podobnie jak w innych krajach wiele aktualnych tradycji świątecznych ma korzenie w dawnych wierzeniach kultury germańskiej i skandynawskiej. Zaliczyć do nich możemy m.in. wieszanie jemioły, obdarowywanie prezentami oraz strojenie choinki!"

 

NEWGRANGE

" Newgrange (irl. Sí an Bhrú) – jeden z największych grobów korytarzowych wzniesionych przez człowieka, należący do kompleksu zwanego Pałacem nad Boyne (irl. Brú na Bóinne), znajdującego się w hrabstwie Meath w Irlandii. Jest najbardziej znanym ze wszystkich irlandzkich prehistorycznych miejsc."

Datowanie radiowęglowe grobu określa czas budowy na ok. 3200 lat p.n.e., czyli Newgrange jest ponad 600 lat starsze niż Wielka Piramida w Gizie i prawdopodobnie starsze niż Stonehenge. Około roku 860 zostało splądrowane przez duńskich najeźdźców.

 

"Chociaż grób ten zbudowano tysiące lat temu, to przez wieki nikt nie wiedział o jego istnieniu. Dopiero pod koniec XVII wieku ludzie szukający kamieni do budowy odkryli nasyp i opisali jako jaskinię. W latach 1962–1975 przeprowadzono badania i zrekonstruowano nasyp pod nadzorem profesora Briana O'Kelly'ego z Instytutu Archeologii z College University, Cork (teraz National University of Ireland, Cork)."

"Chociaż grób ten zbudowano tysiące lat temu, to przez wieki nikt nie wiedział o jego istnieniu. Dopiero pod koniec XVII wieku ludzie szukający kamieni do budowy odkryli nasyp i opisali jako jaskinię. W latach 1962–1975 przeprowadzono badania i zrekonstruowano nasyp pod nadzorem profesora Briana O'Kelly'ego z Instytutu Archeologii z College University, Cork (teraz National University of Ireland, Cork)."

"Newgrange jest najbardziej znana z oświetlenia swojego korytarza i komory przez słońce przesilenia zimowego. Nad wejściem do przejścia w Newgrange znajduje się otwór zwany boxem dachowym (ang. roof-box), jego celem jest przepuszczanie światła słonecznego do komory w najkrótsze dni w roku, w czasie przesilenia zimowego. Profesor O'Kelly opisał, że ...

grobowiec zbudowano w taki sposób, aby podczas przesilenia zimowego 19-23 grudnia około 9 rano wiązka promieni wschodzącego słońca przenikająca przez otwór dachowy biegła wzdłuż korytarza i wpada do komory, rozświetlając ją na około 15-17 minut.

Dokładność Newgrange jako urządzenia do pomiaru czasu jest niezwykła, jeśli weźmie się pod uwagę, że została zbudowana 500 lat przed Wielkimi Piramidami i ponad 1000 lat przed Stonehenge."

"Intencją rolników z epoki kamienia, którzy budowali Newgrange, było niewątpliwie oznaczenie początku nowego roku. Ponadto mógł służyć jako potężny symbol zwycięstwa życia nad śmiercią."

"Nasyp mogilny ma około 85 m średnicy i około 13 m wysokości. Biegnący poziomo, długi na 19 metrów korytarz prowadzi do komory grobowej wybudowanej na planie krzyża. Wewnątrz korytarza znajduje się 22 kamieni po lewej stronie i 21 po prawej. Wysokość korytarza wzrasta od niespełna 1,5 m przy wejściu głównym do prawie dwukrotnie większej przy wejściu do komory. W wewnętrznej izbie o wymiarach (6,5×6,2) metra znajdują się 3 wgłębienia, a w każdym stoi czara. Poza grobami znajdują się tam również: 4 lampy, 2 wisiorki, łuski, kościane dłuta oraz fragmenty ludzkich kości. Wnętrze kopca zbudowano z kamieni (o łącznej masie co najmniej 200 000 t) przełożonych gliną i muszlami wydobytymi z rzeki Boyne. Grobowiec z zewnątrz zabezpiecza obstawa z ustawionych dokoła 97 masywnych kamiennych bloków. Głaz przed wejściem pokryty jest ornamentem w postaci potrójnej spirali (triskelion)".

 

 

 

 

 

(14)  2015.09.05  ( 17:36 ).

 

(16)  2015.09.05  ( 16:45 ).

 

(17)  2015.09.05  ( 16:46 ).

 

(14)  2015.09.06  ( 10:03 ). Stan przed rekonstrukcją.

 

2025.01.15  ( 12:04 ).  Irlandia - Abbeyshrule. Inny obiekt prehistoryczny z tego samego okresu, co Newgrange, utrzymywany jest w stanie naturalnym. Zdjęcie lotnicze ze stycznia 2025 r.

 

(27)  2015.09.05  ( 15:05 ). Turystyczne zagospodarowanie okolicy Newgrange. Wybudowano specjalne centrum turystyczne, oddalone od zabytku ok. 3 km. Centrum posiada pojemny i wygodny parking, restaurację, toalety, informację turystyczną, materiały reklamowe, wystawę prezentującą warunki życia mieszkańców Irlandii w tamtej epoce. Odtworzono również makietę wnętrza rytualnego grobowca. Dojazd do obiektu i powrót odbywa się wyłącznie odrębną linią autobusową z częstotliwością kursowania co ( ok. ) 30 minut, po uprzednim wykupieniu biletu ( obejmuje koszty dojazdu i powrotu oraz przewodnika ). Na miejscu zawsze przebywa ograniczona liczba osób ( limit pojemności niewielkiego autobusu ), więc w otoczeniu grobowca nigdy nie ma tłoku.

Na miejscu nie ma możliwości wykupienia biletu, więc aby zwiedzić obiekt trzeba koniecznie "wejść w system" centrum turystycznego i skorzystać z dojazdu autobusem.

... bardzo naiwnym może się nawet zamarzyć, aby podobnie kompleksowe rozwiązanie można było zaproponować odwiedzającym Moszną.

 

(03)  2015.09.05  ( 15:34 ).

 

(29)  2015.09.05  ( 16:12 ).

 

(24)  2015.09.05  ( 15:12 ).

 

(30)  2015.09.05  ( 15:14 ).

 

 

(21)  2015.09.05  ( 15:20 ).

(22)  2015.09.05  ( 15:20 ).

 

2015.09.05  ( 16:17 ).  Otoczenie centrum turystycznego.

 

2015.0905  ( 17:57 ). Przejście między obiektami centrum a parkingiem.