... skąd wziął się szatański pomysł na ''diabelską'' interpretację pałacowego dzieła ?

 

           Pierwsze wątpliwości, co do poprawnej  interpretacji dzieła, powstały już podczas jego renowacji ( 2018 r. ), gdy po usunięciu  wierzchniej warstwy zwietrzliny, jedna z nimf, okazała się nagle ''nimfą'' szczególną z ... zupełnie męskim torsem. Ostatecznie zagadkę rozwiązał p. Daniel Podobiński z Partnerstwa Borów Niemodlińskich, dokładnie zestawiając treść mitu greckiego o Marsjaszu ze sceną, którą prezentuje zespół rzeźb.

 

 13.08.2010  ( 11:33 )  Zespół figuralny przed renowacją ...

 

 Jan Parandowski "Mity greckie".

 

 01.11.2018  ( 11:03 )  Zespół figuralny po renowacji oraz zmianach w ustawieniu kompozycji.

 

              Dopiero w ostatnich miesiącach 2018. roku, miała miejsce kompletna rewaloryzacja ( fragmentami, rekonstrukcja ) zespołu figuralnego spod tarasu ogrodowego pałacu w Mosznej. Zabieg przeprowadzono bardzo starannie, przywracając pierwotne kształty postaci, co pozwoliło na ich znacznie dokładniejszą identyfikację. Wtedy też jedna z "nimf" okazała się nagle postacią jak najbardziej męską ( Apollo ), a na dotychczasowym "diable" odsłonięto fragmenty wyraźnie zdartej skóry, co bardzo ułatwiło przypisanie mu faktycznej roli Marsjasza. Pani Maria Cichoń-Bitka, która jest autorką pierwszego popularnego opracowania i  wydania książeczki ( z 1987 r. ) n.t. Mosznej, opisała kiedyś ( ... tekst nieco wyżej ) tę scenę, jako "kastrację diabła" i ta wersja, wielokrotnie powtarzana, zdążyła się utrwalić w powszechnym obiegu. Jeśli dokładniej prześledzimy temat "Marsjasza" w twórczości artystycznej ( m.in. okresu oświecenia ), to można dosyć ciekawie zestawić pomysł na kompozycję figuralną w Mosznej ze słynnym dziełem Tycjana, które znajduje się niedaleko, po czeskiej stronie granicy, w pałacu biskupim w Kromieryżu (czes. Kroměříž ).

 

                                   2019.07.23  ( 11:55 )                                             2015.04.13  ( 13:25 )

 

"Apollo i Marsjasz" Tycjan (źr. Wikipedia)

          Pewnego dnia Marsjasz znalazł w lesie instrument wynaleziony przez Atenę, na którym ona nie chciała grać. Dźwięk piszczałki spodobał się satyrowi do tego stopnia, że postanowił się z instrumentem zmierzyć. Swoją grą wzniósł się na wyżyny. Za świetnego muzyka uchodził także Apollo. Kiedy poczuł zagrożenie ze strony konkurenta, wyzwał go na pojedynek. Zwycięzca miał zrobić z pokonanym to, co tylko zechce. Pojedynek wygrał Apollo. W nagrodę powiesił Marsjasza na sośnie i obdarł ze skóry. Jedna z legend głosi, że z krwi Marsjasza powstała jedna z rzek płynących przez las.

 

           Między rokiem 1575 a 1576 Tycjana namalował obraz "Apollo i Marsjasz" upamiętniający to wydarzenie. Znajdujący się w centrum płótna mężczyzna, powieszony głową do dołu, to Marsjasz. Jego cierpienie pokazane jest tak, jakby był chrześcijańskim męczennikiem.

 

          Różnie interpretuje się postacie, które otaczają Marsjasza. Jedni uważają, że klęczący na pierwszym planie młodzieniec o jasnych włosach to Apollo. Według innych Apollo to młodzieniec o ciemnych włosach, w różowej szacie, grający na lira da braccio. Zamyślony starzec usytuowany w prawej części obrazu to prawdopodobnie król Midas, zmartwiony sądem, którego dokonał. Obraz sprawia wrażenie monochromatycznego. Bogactwo kolorów ujawnia się, gdy przyglądamy się mu z bliska.

 

 

„Apollo i Marsjasz”

         Nie wiadomo, kiedy Tycjan zaczął malować ten obraz. Nie wiadomo też, czy powstał na zamówienie. Był wśród płócien, które nigdy nie opuściły pracowni Tycjana i pozostały tam aż do jego śmierci. Potem wszedł w posiadanie Jacopa Palmy il Giovane, ucznia i współpracownika mistrza.

         Spośród późnych dzieł Tycjana to malowidło jest chyba najlepszym przykładem trudności, jakie wiążą się z określeniem stopnia ukończenia i to pomimo tego, że posiada sygnaturę – podpis artysty, który może być traktowany jako „znak jakości” firmujący dzieło. Jednocześnie jest również najlepszym przykładem, ukazującym, że rozpatrywanie wielu płócien Tycjana w kategorii non finito to metodologiczna pułapka. Obraz prezentuje bowiem otwartą manierę, w której wiele form jest w celowy sposób niezdefiniowanych, a nieokreśloność wykończenia była zapewne założona i ściśle powiązana z tragiczną opowieścią."

       Jeśli dokładniej prześledzimy temat "Marsjasza" w twórczości artystycznej ( m.in. okresu oświecenia ), to można dosyć ciekawie zestawić pomysł na kompozycję figuralną w Mosznej ze słynnym dziełem Tycjana, które znajduje się niedaleko, po czeskiej stronie granicy, w pałacu biskupim w Kromieryżu (czes. Kroměříž ).

 

Marsjasz – w mitologii greckiej frygijski satyr słynny z mistrzowskiej gry na aulosie i znany z rywalizacji z Apollinem.

 

 Aulos to drewniany (czasem trzcinowy) instrument muzyczny w formie dwóch długich piszczałek złączonych dwoma ustnikami, wydający przenikliwy dźwięk, popularny w starożytnej Grecji.

       Faktyczna "broń" Marsjasza w muzycznym ( instrumentalnym ) pojedynku z Apollem. Często wśród dzieł sztuki obrazujących tę scenę, jako instrument Marsjasza, bywa błędnie prezentowana fletnia Pana.

 

 

 Apollo grający na cytrze ( cytra po grecku : kithara ).

 

 

 Kithary mogły mieć różne kształty ...

Jose de Ribera " Apollo i Marsjasz "

 

 

... nie od razu zidentyfikowano postać Marsjasza, ponieważ odsłonięta u podstawy rzeźby fletnia Pana ( złożona z czterech  piszczałek ), sugerowała również, że jedną z postaci mógł być Pan :

 

 

            Pan ( gr. Πάν Pán) – wywodzący się z Arkadii grecki bóg opiekuńczy lasów i pól, strzegący pasterzy oraz ich trzody. W rzymskimpanteonie bogów Pan utożsamiany był z Faunem/Faunusem lub z bogiem lasów Silvanusem.

Pan był przedstawiany w postaci pół-człowieka i pół-zwierzęcia. Posiadał tułów i twarz mężczyzny, cały owłosiony, o kozichnogach, ogonie, brodzie i rogach. Wyglądem przypominał Satyra, stąd zwano ich czasem panami. Ponadto był bardzo zwinny i słynął z umiejętności tanecznych. Przebywał głównie w górach i gajach, w pobliżu źródeł i zaciszu drzew. Przypisywano mu dużą aktywność seksualną, a obiektami jego zalotów były zarówno nimfy jak i młodzi chłopcy oraz zwierzęta.

Pan stał się bogiem popularnym w całej antycznej Grecji i wraz z upływem czasu przypisywano mu nowe funkcje, np. lekarza i wieszcza, a pod wpływem neoplatonizmu uznano go za wcielenie płodności.

Atrybutami Pana była syringa, kij pasterski, wieniec jodłowy lub jodła w ręce. Poświęcona była mu świątynia w Atenach.

Bożek Pan (Faun) w mitologii

materiały prasowe 29.03.2007 00:00

 

Pan, fletnia (syringa), nimfy i diabeł

           ''Starożytny grecki bożek Pan (jego rzymskim odpowiednikiem był bóg Faunus), początkowo był tylko opiekunem pasterzy i ich trzody. Później wiązano go z płodnością i Naturą jako taką, bez moralnego podziału na dobro i zło. W istocie może on więc zarówno tworzyć, jak i siać zniszczenie. Syn Hermesa i nimfy Dryope (lub według innych legend Hermesa i Penelopy, żony Ulissesa), urodził się z nogami i rogami kozła. Gdy matka porzuciła go po urodzeniu, przerażona jego straszliwym wyglądem, ojciec Hermes zabrał go ze sobą na Olimp, nadając mu w ten sposób boskość.'' Jednak Pan nie polubił Olimpu, ponieważ inni bogowie szydzili z jego brzydoty. Wolał żyć głęboko w lasach Arkadii, razem z satyrami, nimfami i innymi bóstwami Natury. Pojęcie "fletnia Pana" pochodzi z legendy o nimfie Syrinks, w której Pan był zakochany. Aby uniknąć jego zalotów, nimfa zmieniła się w krzak róży. Wściekły bóg ściął roślinę i z jej gałęzi zrobił instrument muzyczny zwany fletnią Pana. Swoją złą reputację Pan zawdzięczał nieznośnemu charakterowi. Nienawidził być budzony ze snu - wstawał wtedy wściekły i wydawał z siebie przerażający krzyk, wzbudzając strach lub "panikę" w sercach ludzi. Ukazywał się też bez ostrzeżenia niczego nie podejrzewającym śmiertelnikom, nie na żarty ich przerażając. Legendarny był też seksualny apetyt Pana: obiektami jego pożądania stawały się nimfy, boginie, a nawet satyrzy.

            Owa reputacja, w połączeniu z przerażającym wyglądem, przyczyniła się niewątpliwie do demonizowania Pana przez chrześcijan w czasach Średniowiecza. W swojej nieustającej walce z pogańską kulturą i tradycjami przypisywali mu oni cechy szatana. Faun jest jedynym bogiem, który doświadczył śmierci. Jego odejście może być interpretowane symbolicznie: jako cykl pór roku, przejście od lata, poprzez jesień, aż do zimy.''

Więcej: http://kultura.gazeta.pl/kultura/1,114438,4023586.html

 

Fletnia Pana (także syringa, syrynga, syrinks, gr. σῦριγξ syrinks, D. σύριγγος sýringos, łac. syrinx) – instrument muzyczny zaliczany do grupy aerofonów ...

 

 

2018.11.01  ( 11:13 )  FLETNIA PANA ... z rozerwaną zawieszką  ( umieszczona w podstawie rzeźby ), wprowadziła nieco zamieszania w identyfikacji postaci.

 

2018.11.05  ( 12:22 )  Ocalały fragment cytry Apolla.

 

2018.11.05  ( 12:18 )  Apollo odziera Marsjasza ze skóry.

 

2018.11.05  ( 12:21 )  Drzewo bardziej przypomina platana niż sosnę ( wg. greckiego mitu ), ponieważ w naszych warunkach jego gładką korę najłatwiej przyrównać do złuszczonej kory platana, lub wygładzonej : graba i buka.

 

" STRESZCZENIA ... "

Mitologia - Cechy charakterystyczne mitologii greckiej (wierzenia Greków)

  

 

Hierarchie bogów - starożytna Grecja - charakterystyka • Mitologia

  

1.    Bogowie olimpijscy:

Dzeus (Zeus) – najwyższe bóstwo greckie, władca Olimpu.
Hera – żona Zeusa, dumna bogini nieba.
Atena (Minerwa)  – wojownicza bogini mądrości, córka Zeusa.
Apollo – syn Zeusa, bóg poezji, pieśni, sztuki, patron wróżbitów.
Artemida – siostra Apollina, bogini lasów, gór, łowów i przyrody.
Hermes (Merkury) – syn Zeusa, posłaniec bogów, patron złodziei, kupców i pasterzy.
Hefajstos – syn Zeusa i Hery, olimpijski kowal i rzemieślnik, bóg ognia.
Afrodyta – bogini miłości.
Eros – dziecięcy bożek miłości, patron zakochanych.
Ares (Mars)  – syn Zeusa i Hery, wojownicze bóstwo wojny.
Charyty (Gracje) – trzy greckie boginki wdzięku i dobrej zabawy.

Królestwo morza > Posejdon – brat Zeusa i Hadesa, potężne bóstwo władające przestrzenią morską.
Królestwo piekieł > Hades – pan piekieł, władca podziemia.

2.    Bogowie światła i powietrza:

Helios (Sol) – bóstwo słońca, przemierzające niebo w świetlistym rydwanie.
Eos (Aurora) – bogini jutrzenki.
Selene (Luna) – bogini księżyca.
Iris – bogini tęczy.

3.    Bogowie ziemscy:

Hestia (Westa) – bogini ogniska domowego.
Demeter (Ceres) – bogini przyrody, urodzaju, patronka rolników.
Dionizos (Bachus) – ziemskie bóstwo winnej latorośli i zabawy.
Pan – bożek lasu.
Satyrowie – pomniejsze bóstwa łąk, lasów, pól.
Nimfy – boginki przyrody (drzew, źródeł, lasów).

4.    Pomniejsze bóstwa:

Mojry (Parki) – trzy boginki przeznaczenia, przędące nić ludzkiego życia.
Nike (Wiktoria) – bogini zwycięstwa.
Tanatos – bóg śmierci.
Temida – bogini sprawiedliwości.

 

2018.12.27  ( 15:54 )  Zespół figuralny o zmierzchu ( ... w krótkim błysku flesza i w świetle naturalnym, przy dłuższym naświetlaniu ).

 

Apollo i Marsjasz (wiersz klasyka)

Zbigniew Herbert

...  Europa też grecka ?

2018.09.15  ( 14:50 ).  EUROPA w Kildary ( Irlandia )

              Europa słynęła z niezwykłej urody. Zeus, zakochawszy się w Europie, przybrał postać pięknego śnieżnobiałego byka i zjawił się na łące, miejscu zabaw Europy i jej towarzyszek. Europa uwiedziona łagodnością i delikatnością byka usiadła na jego grzbiecie. Zeus-byk korzystając z tej sytuacji zerwał się do ucieczki i nie spoczął, dopóki nie przepłynął morza i nie dobiegł do cudownej groty położonej na Krecie.

( Europa - gr. Εὐρώπη Eurṓpē, łac. Europa – w mitologii greckiej królewna tyryjska i królowa kreteńska, córka Agenora, fenickiego władcy miast Sydonu i Tyru, i jego pierwszej lub drugiej żony – Telefassy lub Argiope ).