Moszna to prawdziwy skarb, niestety, wyrwany z rąk jej mieszkańców : zamek jest marszałkowski, stadnina - krakowskiej  spółki, lasy - pod katowickim zarządem, tereny łowieckie - warszawskiego PZŁ.

Czego dobrego można spodziewać się po obcych właścicielach, w najmniejszym stopniu nie związanych z tą ziemią? Przecież dla nich MOSZNA to co najwyżej  atrakcyjny breloczek przy kluczykach  limuzyny ... Historyczna próba ... ( na końcu tekstu - 01.07.2009r.) Przykłady Opracowań do pierwotnej strategii programu LEADER+ Partnerstwa  Borów Niemodlińskich (turystyka) z 2006r. (12.02.2010) ...

W okresie powojennym nastąpił podział miejscowości na cztery zasadnicze strefy gospodarowania :

- zamku,

- stadniny koni,

- lasów państwowych,

- prywatnych właścicieli gruntów

  Tym sposobem świetnie zaprojektowany, zorganizowany oraz  niezwykle funkcjonalny układ został po prostacku  rozdarty na strzępy, poprzez bezmyślne poprowadzenie granic i  stworzenie, już na samym początku, sprzeczności  interesów właścicieli nowych stref wpływów. Hrabiowski cmentarzyk przypadł stadninie koni, część parku oraz leśnego starodrzewia wydzielono dla zamku betonowymi słupkami, które straszą w lesie do dzisiaj. Stadninę oddzielono od zamku prymitywnym socrealistycznym ogrodzeniem, które burzy cały przebogaty układ estetyczny barokowej elewacji.Nieprawdopodobnie szczęśliwym trafem aleje prowadzące w kierunku nieszczęsnego ogrodzenia pozostały w dyspozycji lokalnego samorządu i jest szansa, że będzie przywrócona ich pierwotna funkcja - reprezentacyjnego ciągu komunikacyjnego do zamku. Chociaż ponoć jakaś władza gminna stwierdziła już kiedyś, że jest to "droga zakładowa" stadniny koni. ABSURD !  Jak można element osi całego perfekcyjnie dopracowanego założenia architektonicznego,  najważniejszą część, aortę komunikacyjną do zamku, przyrównać do drogi zakładowej i przyporządkować jej funkcję pasażu dla koni ! W obrębie stadniny ( przedpodwórza zamkowego), istnieją do dzisiaj zupełnie odrębne ciągi komunikacyjne dla stadniny i zamku. A skoro pełniły z powodzeniem swe funkcje za czasów hrabiego, mogą je pełnić również i dzisiaj . W  lasach otaczających zamek zaprojektowano w latach 80. minionego wieku,  rezerwaty przyrody (Popowicki Las - naturalny zespół leśny, tzw. "grąd"), lecz dziś po projektach pozostało tylko wspomnienie - czyżby znalazł się nagle klient na drewno z 300. letnich dębów? Kuriozalnym przykładem jest historia budynku AZALII, który pełnił kiedyś funkcję hydroforni zasilającej w wodę ze stawu przyzamkowe ogrody - obiekt wybebeszono z urządzeń i w tej chwili możemy tam kupić pizzę i popić piwem. Nie ma śladu po ogrodowych szklarniach a luki, w rozpadającym się murze ogrodowym, wypełniają prowizoryczne, metalowe segmenty budowlane. Praktycznie wszystkie starannie dopracowane założenia, scalające w sposób niezwykle  przemyślany cały obszar posiadłości, zostały zniszczone, co nie pozostało bez wpływu na środowisko małej wioski dla  którego skutki powstałych podziałów, marginalizacja roli mieszkańców, są  trudne do zniesienia.Zmiany zarządzających stadniną koni oraz zamkiem, ich zdecydowanie krótkoterminowe interesy, jak również zmiany w podziale administracyjnym lasów i organizacji prac leśnych, nie stwarzają poczucia stabilizacji i korzystnych perspektyw dla rozwoju wioski.

SZANSA?   

Naturalną szansą dla rozwoju gospodarczego Mosznej jest stworzenie przez wszystkie środowiska wspólnego programu turystycznego rozwoju wsi oraz wspólna jego realizacja, także w oparciu o opracowaną w tym zakresie strategię gminy Strzeleczki .Raczej marzeniem wydaje się opracowanie z inicjatywy samego urzędu planu turystycznego zagospodarowania Mosznej. Na dzisiaj stan usług turystycznych jest nieprofesjonalny, nastawiony na doraźny zysk, zdezorganizowany. Z olbrzymim trudem  podejmowane są próby ostatecznych zmian w organizacji ruchu. Mamy przykłady pobierania opłat od turystów nie za konkretną usługę, lecz za samo wejście na teren parku, zamku, stadniny, co skutkuje brakiem motywacji do tworzenia pakietów usług, skoro pieniądze kasuje się bez wysiłku. Moszna udostępnia turystom na dzisiaj zaledwie niewielką część swoich przebogatych zasobów a można zaprezentować ich znacznie więcej, a nawet sprzedać, poprzez właściwie rozumianą promocję marketingową nastawioną na turystykę masową. Czy uda się stworzyć program, który mógłby scalać zasoby turystyczne Mosznej i przynajmniej w tej dziedzinie przywracać funkcjonalną logikę, która leżała u podstaw tworzenia tej posiadłości? Podkreślam : tworzenia, nie budowy, bo do powstania dzieła niezbędny jest twórca - nie wystarczy zwykły układacz cegieł. Posiadłość, bezdyskusyjnie, jest dziełem i to wyjątkowo  trzeźwego artysty. Dużą nadzieję mieszkańcy pokładają w tworzonym właśnie PROGRAMIE ODNOWY WSI z udziałem prawie wszystkich środowisk, co zwiększa szansę na dogłębną, wielokierunkową ocenę sytuacji i skuteczniejsze działanie.

 Bardzo konkretną strukturę planu zagospodarowania turystycznego Urząd Gminy Strzeleczki otrzymał już w 2007 roku, niestety, materiał, który  miał przynajmniej wywołać dyskusję w "temacie", naturalnie obumarł ... w urzędniczej szufladzie.

            Schemat opracowania planu zagospodarowania turystycznego
                        GMINY STRZELECZKI       *    p  r  o  p  o  z  y  c  j  a    *

1.Elementy składowe.
    a/ identyfikacja zasobów (ustalenie kryteriów, definicji),
       - z obszaru :
         - dotychczas opracowanych i wykorzystywanych zasobów,
         - nowych zasobów do opracowania :
                 - przyrody ożywionej i nieożywionej,
                 - historii (materialnej i niematerialnej),
                 - kultury i sztuki ( w tym ludowej).

2.Ocena zasobów pod kątem atrakcyjności.
    a/ dostępności,
    b/ walorów turystycznych.

3.Pakietowanie atrakcji, wg.kryteriów tworzenia
  produktu turystycznego.

4.Tworzenie profesjonalnej struktury dla usług turystycznych w gminie.
    a/ monitorowanie zapotrzebowania na usługi turystyczne oraz
okresowa ocena i stałe modelowanie produktów.

5.Marketingowa ocena rynku - okresowa analiza danych.
    a/ grupowanie odbiorców usług turystycznych, segmentacja rynku,
    b/ współpraca z sąsiednimi gminami - poszerzanie oferty,
    c/ identyfikacja i rynkowe badanie odbiorcy produktów,
    d/ sterowana akcja promocyjna.


            
              Program HRABIA - scalenia zasobów turystycznych
                                     wsi    M  O  S  Z  N  A

1.Identyfikacja i ocena zasobów,wg. dysponentów,tj.:
  a/ Nadleśnictwo Prószków,
  b/ Zamek (CTN),
  c/ Stadnina Koni,
  d/ mieszkańcy wsi Moszna,
  e/ Bażantarnia OHZ.

2.Powstanie wspólnego forum koordynującego działania
dysponentów, przy współudziale Urzędu Gminy Strzeleczki.

3.Opracowania wspólnych produktów turystycznych,
w koordynacji z gminnym planem zagospodarowania.

Moszna, dnia : 28.10.2007r.       

 MATERIAŁY POGLĄDOWE (inne próby profesjonalnego ujęcia tematu lokalnej turystyki)

Opracowania autorskie (teksty źródłowe) do strategii Partnerstwa Borów Niemodlińskich, które pierwotnie miało funkcjonować w oparciu o rzeczywiste  reguły programowe  stowarzyszenia  LEADER +  

(obecnie jest to stowarzyszenie oparte na  programie oraz środkach finansowych administracji gmin w otoczeniu Borów Niemodlińskich : Strzeleczki, Prószków, Komprachcice, Dąbrowa, Niemodlin, Tułowice i Łambinowice)    

PROGRAM KOMISJI EUROPEJSKIEJ

Liaison Entre Actions de Developpement de l' Economie Rurale + (LEADER+)
===========================================================  

Program powinien być łącznikiem wśród działań rozwojowych gospodarki (ekonomii) wiejskiej - głównie TURYSTYKI (!),  a stał się obecnie  dodatkowym, kosztownym, biurokratycznym  pośrednikiem administracyjnym w staraniach gmin o przyznanie funduszy europejskich, na realizację celów budżetowych (zamiast wspierać lokalne  inicjatywy w rozwoju  wiejskiej przedsiębiorczości !)

W aktualnym logo Partnerstwa "zapożyczono" schemat zaproponowanego "układu planetarnego" gmin, "orbitujących" wokół Borów Niemodlińskich, lecz z całkowitym pominięciem zawartej w nim idei oraz pierwotnych treści wspólnotowych ( łączących, poprzez Bory N. wspólne cechy lokalizacyjne, kulturowe, gospodarcze (turystyka) i administracyjne i tworzące nowe wartości w zupełnie odkrywczej konfiguracji).

Zakładana struktura (strategicznych) projektów dot. zagospodarowania turystycznego.

ZAGOSPODAROWANIE  BORÓW.

1. PROJEKTY muszą nawiązywać do istniejącej sieci komunikacyjnej :

            a/ autostrady,
            b/ dróg krajowych,
            c/ dróg lokalnych,
            d/ dróg leśnych (furmańskie szlaki wywozowe drewna)
            e/ ścieżek leśnych (szlaki zrywkowe drewna,nieużywane
                linie podziału powierzchniowego) umożliwiających
                dostęp do miejsc przyrodniczo atrakcyjnych,
            f/  istniejące szlaki turystyczne,ścieżki rowerowe i edukacyjne.           

Ad. 1 abc.  Tworzą charakterystyczne "rondo" wokół Borów Niemodlińskich,
            ze zjazdami autostradowymi (Prądy,Dąbrówka),które stanowią
            najważniejsze węzły komunikacyjne w regionie (kontakt z Europą).
            (cenna infrastruktura komunikacyjna > bezproblemowy dojazd)

Ad. 1 d. Drogi leśne posiadają od lat ustalone funkcje komunikacyjne,
             związane z tzw. kierunkami wywozowymi drewna (istnieje też
             ich lokalne nazewnictwo, do którego powinno się nawiązać),
             W skład nowych szlaków turystycznych może wchodzić nawet kilka
             lokalnych dróg leśnych, pod zarządem różnych nadleśnictw, stąd
             konieczność szczegółowych uzgodnień dot. ich nowej funkcji.
             System dróg leśnych,przewidzianych do wykorzystania jako szlaki
             turystyczne w całym kompleksie, ułożony będzie gwieżdziście
             z centrum w miejscowości Szydłów.W każdej gminie na obrzeżach
             borów, przy szlaku - leśnej drodze wlotowej w kierunku Szydłowa,
              przewiduje się zaprojektowanie oraz wieloetapową budowę
              i rozbudowę "gminnego centrum turystycznego". Każde GCT
              będzie zaprojektowane wg. wspólnej koncepcji architektoniczno -
              funkcjonalnej (wspólny element wieży - latarni, funkcja : "drzwi
              do Lasu" - parking, IT,noclegi,gastronomia,rozrywka,edukacja.
             
Ad.1 ef. Ścieżki leśne, będą pełnić funkcje szlaków pieszych łączących drogi
             leśne z określoną atrakcją turystyczną,lub, poprzez swą przemyślaną
             lokalizację,same stanowić będą atrakcję - np.ścieżka edukacyjna
             ( w tym przypadku można dla nich zastosować specyficzne nazwy,
              np. ptaków, lub inne określenia związane tematycznie z ich funkcją).
             Nazwy nie powinny być skutkiem wyłącznie "wolnej gry" wyobraźni.
            
              AM

Moszna,17.02.2006r.

 
SPÓJNOŚĆ OBSZARU Borów Niemodlińskich .

1.  Spójność obszarowa.

       Najprawdopodobniej  nie mielibyśmy  dzisiejszych Borów Niemodlińskich, lecz mizerne
uprawy rolne, gdyby nie samoistna wartość tego obszaru leśnego, który swym naturalnym
potencjałem więcej dawał korzyści niż tereny rolnicze w sąsiedztwie, powstałe wskutek wylesienia.
Mechanizm tego procesu mógł być bardzo prosty : wycinano obrzeża Borów w miarę potrzeb,
uzyskując drewno i nowe tereny po uprawy rolne.Z czasem zapuszczano się coraz głębiej w las,
penetrując, ze wzrostem potrzeb, nawet najdalsze ostępy.Można założyć, że około 150-200 lat
temu wycięto ostatnie naturalne fragmenty drzewostanów i tym samym kompleks leśny uzyskał
obecny kształt  oraz  objęty został już na całym obszarze gospodarką leśną.
      W ten sposób  powstał  wspólny "bochen chleba", który poprzez swój zwarty kształt mógł być
w każdym miejscu "dobrze wypieczony" a  pełna dostępność dawała również szansę na większą
produktywność( rozwój gospodarki leśnej wymagał powstania nowych dróg niezbędnych przy
wywozie drewna).W najtrudniejszych okresach historii, ludność zawsze mogła łatwiej przetrwać,
gdyż las żywił i chronił ( np. Babia Góra w Strzeleczkach).Powstały "bochen chleba" był wyjątkowy,
dlatego, że w miarę jedzenia nigdy go nie ubywało, dzięki wprowadzonym z czasem zasadom
gospodarki leśnej, które nie pozwalają pozyskiwać więcej drewna i dziczyzny niż wynosi jej przyrost.
     Las  poprzez swą wyjątkową wartość wzbudzał troskę i szacunek zarówno u swych możnych
 właścicieli jak i miejscowej ludności.Dawał pracę przy wycince drewna, wytwarzaniu smoły,
pozyskiwaniu żywicy,budowie dróg,wywozie drewna, sadzeniu drzew i ich pielęgnacji.Niewątpliwie
łączył ludzi,których tryb życia zespolony był z  rytmem życia lasu - porami  roku oraz ściśle
związaną  z nimi sezonowością  prac  leśnych.

2.  Spójność ekosystemowa.

     Bory Niemodlińskie stanowią  ekosystem w którym ingerencja człowieka sprowadza się do
stosowania na całym obszarze jednolitych zasad gospodarki leśnej.

3.  Spójność programowa i przestrzenna poprzez :

3.1.SZYDŁÓW - Centrum Borów Niemodlińskich   -   Park bio-Technologiczny Natury.

       Wszystkie leśne trakty prowadzą do SZYDŁOWA, który jest miejscowością o znakomitej
lokalizacji, łączącą poprzez swe położenie cały obszar Borów Niemodlińskich.Zakładane
Centrum BN zajmować się będzie badaniami, edukacją oraz prezentacją zasobów BN.
      Przykładowe obszary badań   :
-    "biotechnologia" natury  -   powstawanie różnych form materii organicznej w ekosystemie leśnym
      ( np."Dolina Torfowa"),
-     socjologia roślin i zwierząt,
-     przebudowa drzewostonów i nowe sposoby ich zagospodarowania ( funkcje rekreacyjne ),
-     ład przestrzenny w krajobrazie leśnym ( mikro i makroprzestrzeni )
-     turystyczne zagospodarowanie obszarów leśnych, zasady dostępności,
3.2.Muzeum przyrodnicze  :
-     przykłady okazów flory i fauny,
-     łowiectwo - trofea myśliwskie,
-     leśnictwo -  dawne narzędzia i sposoby gospodarowania, historia B.N.
3.3. Cykle szkoleń dotyczące zagospodarowania turystycznego :
-      szkolenie przewodników  leśnych,
-      szkolenia tematyczne ( np. powstawanie torfowiska, populacja  jeleni, zagrożenia pożarowe)  
3.4. Prezentacje  :
-      oferty turystycznej w tym :   -  lokalnych atrakcji turystycznych,
-     " LEADERa +"

AM
Moszna, 12.03.2006r.

SPÓJNOŚĆ OBSZARU Borów Niemodlińskich . (2)

1.  Spójność gospodarcza w okresie "przed-przemysłowym".

    Powstały wspólne "schematy" funkcjonowania wsi (gospodarstw rolnych) w otoczeniu BN,
- agrotechnika, hodowli zwierząt,  zagospodarowanie przestrzenne).
 Można stwierdzić występowanie w tym okresie funkcjonowania  gospodarczego obszaru BN,
wielu zasad, które obecnie zaliczylibyśmy do elementów  zrównoważonego rozwoju :
-   wykorzystywanie oraz jednoczesne odnawianie zasobów leśnych,
-   zaniechanie wylesiania  obszarów leśnych,
-   wykorzystywanie zasobnych torfowisk jako użytki zielone,
-   powstanie równowagi  pomiędzy powierzchnią upraw oraz wielkością  hodowli zwierząt  -
zbilansowanie  możliwości naturalnego nawożenia gleby (ekorolnictwo),
-   powstanie charakterystycznej zabudowy  wsi -   budynki łączące funkcje gospodarcze
i  mieszkalne z maksymalnym wykorzystaniem przestrzeni ( typowe dla obszru BN ),
-  wspólne dla obszaru BN elementy architektury wiejskiej,
-   rozwój rzemiosła na bazie surowca drzewnego - ciesielstwo, stolarstwo, kołodziejstwo,
bednarstwo, wikliniarstwo, wytwarzanie elementów drewnianych narzędzi do uprawy roli.

2.  Spójność gospodarcza w okresie "przemysłowym".

     Okres gwałtownego rozwoju  przemysłu opartego głównie na lokalnej bazie surowcowej :
-   fabryka papieru w Krapkowicach, fabryka obuwia w Otmęcie,fabryka porcelitu w Tułowicach,
kopalnie bazaltu w Ligocie Tułowickiej i Graczach, zakłady dziewiarskie w Strzeleczkach
i w Łączniku, fabryka maszyn papierniczych w Łambinowicach,browary,cegielnie,tartaki.
    Obszar BN stawał się podwójnie zasobny z uwagi na bazę surowcową oraz posiadane
możliwości jej przetwarzania na produkty rynkowe wysokiej wartości.Miejscowa ludność
w pełni zaspokajała potrzeby kadrowe nowych przedsiębiorstw.Zarabiane pieniądze były
w większości inwestowane w rozwój wsi (gospodarstw rolnych, rzemiosła ),które do dziś
są wizytówką regionu.
      Powstałe linie kolejowe oraz drogi w sposób sensowny scalały obszar, umożliwiając
wygodny transport towarów i ludzi.System ten rozwijał się i funkcjonował od początków
okresu rozwoju przemysłowego ( przełom XIX i XX wieku) do końca lat 70-tych min.wieku.

3.  Spójność gospodarcza w okresie "poprzemysłowym" -  "nowoeuropejskim"

       Istniejący przemysł nie był w stanie nadążyć za europejską i światową konkurencją -
dekapitalizacja majątku, brak nowych technologii, utrata rynków zbytu.To co mogło
w miarę dobrze funkcjonować w ramach gospodarki wschodnio-europejskiej okazało się
niedostosowane do wolnej konkurencji na rynkach światowych i zamarło. Od 16. lat
trwa nieprzerwanie przebudowa branżowa i strukturalna lokalnego przemysłu, wskutek
czego pojawiają się na rynku mniejsze zakłady, nowe branże i wzrasta w nich, choć
w niewystarczającym stopniu, zatrudnienie.Pozostaje nadal bardzo aktywna  branża
przetwórcza drewna i surowców mineralnych, rzemiosło, branża budowlana oraz
usługowa w tym : turystyczna.Zrealizowano pierwsze projekty dot. zagospodarowania
turystycznego obszaru BN (trasy rowerowe, ścieżki przyrodnicze,mapy turystyczne
oraz tematyczne opracowania historyczne obszaru BN).Obserwuje się gwałtowny
wzrost zainteresowania turystycznego, pomimo braku  elementarnej infrastruktury.
Zapotrzebowanie na pracę w regionie oraz otwarty rynek usług turystycznych ma
szansę się wzajemnie dopełnić, poprzez lokalny rozwój branży turystycznej.Obszar
BN w tej dziedzinie jest wyjątkowo spójny poprzez jednolity kompleks leśny, otwarty
na przedsięwzięcia obejmujące cały jego obszar z pełną dostępnością  jego zasobów.
        Z wszystkich miejscowości na obrzeżach BN istnieją szlaki leśne, które stanowią
skróty komunikacyjne do przeciwległych miejscowości i w sposób naturalny spajają
cały obszar.

AM
Moszna, 17.03.2006r.