A może być i z ... , np. winniczkiem. Bez czarny (Sambucus nigra) to jeden z najbardziej pospolitych i najcenniejszych krzewów, występujących w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pomimo, że obecnie powszechnie  lekceważony i tępiony jako chwast, to jego wartość ceniono już bardzo dawno, a swoje ślady obecności w otoczeniu człowieka pozostawił nawet w wykopaliskach archeologicznych z okresu neolitu i brązu. W Mosznej możemy także spotkać bliskiego kuzyna bzu czarnego - dziki bez koralowy (Sambucus racemosa) o powabnych, koralowoczerwonych pestkowcach, zebranych w baldachowate grona. Bez czarny, przy bliższym poznaniu,  można nawet polubić, gdyż udało mu się już  niejednego chorego postawić na nogi. Jednakże jego " barwniejszy"  kuzyn, prezentuje zupełnie odmienny charakter   ...

... doprowadzając swych "wielbicieli" nawet do groźnych zatruć ! Czerwień owoców jest tu również wyraźnym i naturalnym sygnałem ostrzegawczym dla potencjalnych konsumentów - cała roślina posiada właściwości trujące.  Bez koralowy dojrzewa w pełni lata, natomiast czarny pod koniec sierpnia a często resztki jego owoców opadają dopiero jesienią, razem z liśćmi. Bezlistne pędy są podobne do siebie wyglądem zewnętrznym, ale łatwo je odróżnić po barwie gąbczastej masy ich wnętrza, którą bez czarny posiada w kolorze śnieżno białym, natomiast koralowy, w odcieniu jasnobrunatnym.

Bez czarny jest uznawany za roślinę wskaźnikową - niezwykle bujnie rozrasta się w miejscach wilgotnych na glebach zasobnych w azot. Kwitnące krzewy bzu stanowią doskonały pożytek dla pszczół a kwiaty cenny surowiec farmaceutyczny, zasobny w olejki eteryczne, śluzy, związki wapnia, potasu, sodu, glinu i żelaza, glikozydy cyjanogenne, saponiny triterpenowe, flawonoidy i garbniki. Kwiaty działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, wzmacniają naczynia krwionośne, zmniejszając  kruchość naczyń włosowatych. Zewnętrznie, napary i wywary z kwiatów, stosowane są do przemywań w stanach zapalnych oczu i gardła. Cenne są także owoce, zawierające witaminy A, B1, B2, C oraz jod i antycyjany, olejki eteryczne, garbniki, glikozydy cyjanogenne - sambunigrynę, pektyny, kwasy organiczne (octowy, jabłkowy, walerianowy,winowy i benzoesowy). Owoce działają łagodnie przeczyszczająco, moczopędnie, napotnie, przeciwbólowo i odtruwająco. W medycynie ludowej są stosowane jako środek przeciw przeziębieniom, w postaci soku z owoców, lub nalewki.

( Liście działają odstraszająco na gryzonie ogrodowe a sporządzone z nich gnojówki i maceraty działają wzmacniająco na rośliny, zapobiegając niektórym chorobom a nawet zwalczając szkodniki)

UWAGA ! SAMBUNIGRYNA występuje we wszystkich częściach świeżej rośliny,  powodując po spożyciu uczucie mdłości i wymioty. Jednakże dosyć łatwo się  rozkłada  podczas suszenia i gotowania, dlatego spożywanie przetworzonego w ten sposób surowca, staje się bezpieczne.

Natomiast przetwory powstałe poprzez łączenie alkoholu ze świeżymi  kwiatami, lub owocami bzu czarnego,  są niebezpieczne dla zdrowia !

Przetwory z bzu czarnego

Odwar z kwiatów

1 łyżkę suchych kwiatów zalać 1 szklanką zimnej wody i gotować 5 min. (bez przykrycia). Po ostudzeniu przecedzić, pić 1/3 do 1/2 szklanki 2-3 razy w ciągu dnia przy przeziębieniach i grypie.

Napar z kwiatów

1 łyżkę suchych kwiatów zalać 1 szklanką wrzącej wody, przykryć, po 15 minutach odcedzić, pić 2-3 razy dziennie po pół szklanki jako środek napotny. Napar można także stosować do płukania gardła i jamy ustnej w stanach zapalnych.

Odwar z owoców

1-2 łyżki suchych owoców zalać 1 szklanką wody i gotować 5 minut bez przykycia, odstawić na 15 min. Pić 2-3 razy dziennie jako środek ułatwiający trawienie i wypróżnianie.

Napar z owoców

2 łyżki stołowe suchych owoców wsypujemy do termosu i zalewamy je 1 szklanką wrzącej wody. Zażywamy 3-4 razy dziennie po 1/4 szklanki gorącego naparu przy przeziębieniach i kaszlu.

Sok z owoców

Dojrzałe, umyte owoce bzu zmiażdżyć, wycisnąć sok, wolno zagotować dodając na 1 l soku 1 kg cukru, trochę soku z cytryny oraz goździk (zapach goździków usuwa specyficzny zapach bzu). Gorący sok przelać do butelek. Sok pić po 1 łyżce 2-3 razy dziennie przy przeziębieniach, bólach kostnych i stawowych.

Konfitury

Obrane owoce wrzucić na syrop przyrządzony z 1 kg cukru, 2 szklanek wody i 2-3 g kwasku cytrynowego na 1 kg owoców. Smażyć trzeba na wolnym ogniu nie dłużej niż 20 min.

Konfitury i soki z bzu czarnego mają właściwości odżywcze oraz dietetyczno-lecznicze.

 Bez czarny spotkamy w Mosznej w wielu miejscach, natomiast  bez koralowy możemy spotkać w lesie, jadąc w kierunku Urszulanowic, tuż za wolierami bażantarni (1), po wschodniej stronie oraz ok. 50 m od wjazdu na ścieżkę prowadzącą  przez  wschodnie skrzydle Ptasiej Grobli (2).

Współrzędne :

(1) X : 28 53 34,65  =  Y : 41 22 35,67   ew.  N : 50* 25' 42,81  =   E : 17* 45' 50,33

(2)  X : 28 74 44,8   =  Y : 41 31 45,83   ew.   N : 50* 26' 51,62  =   E : 17* 46' 34,71