Niełatwo jest wybrać przykłady najlepsze spośród doskonałych  w  ogromnym  bogactwie zasobów turystycznych Mosznej - nie mniej trudno  opracować ścisłe kryteria, wg. których można byłoby dokonać właściwej preselekcji oraz ich ostatecznego wyboru.

 

 

 

 

Jakim kluczem otworzyć przed odwiedzającymi drzwi tego wiekowego skarbca ? Dla większości osób odwiedzających Moszną, to co pozostaje niezatartym wspomnieniem, mieści się w kategoriach głęboko zakodowanej w ludzkiej duszy impresji, zespołu niezwykle pozytywnych, delikatnych i harmonijnych doznań, wrażeń odbieranych w kontakcie z niepowtarzalnym otoczeniem przyrody.

 

 

Lato, to okres intensywnego wysiłku, wzrostu i rozkwitu dojrzewających roślin aż do wysypu pierwszych, dojrzałych  nasion. Z barw, dominują wkoło odcienie bieli,  błękitu, fioletu, czerwieni, żółci oraz wszechobecnej  zieleni - nie znajdziemy wokół  siebie lepszych przykładów mistrzowsko zestawionych, barwnych kompozycji, niż naturalnie  "utkane"  kobierce i szpalery kwiatów.

 

 

Cykoria podróżnik (Cichorium intybus L.) – gatunek  należący do rodziny astrowatych. Rodzimy obszar jego występowania to znaczna część Europy, Azji, Algieria i Tunezja w Afryce Północnej, ale rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza tym obszarem. W Polskiej florze nie jest gatunkiem rodzimego pochodzenia, lecz tzw. archeofitem, pospolicie występującym na całym obszarze kraju. Jest rośliną leczniczą ( schorzenia gastryczne) oraz surowcem (korzeń) do produkcji kawy oraz wykorzystywana w ogrodnictwie do wczesnego "pędzenia" zawiązków liści do chwili zawiązania  ( ok. 15 cm długości) "tulipanowych" główek. Dojeżdżając do Mosznej spotykamy ją po obydwu stronach trasy409, można powiedzieć, że jest niezwykle charakterystycznym żywym logo, każdego podróżnika, a więc również turysty.

 

 



Bodziszek łąkowy (Geranium pratense) – roślina wieloletnia, należący do rodziny bodziszkowatych. Rodzimym obszarem jego występowania jest Europa i Azja, ale rozprzestrzeniony jest też poza obszarem swojego naturalnego występowania i uprawiany jest w wielu krajach świata. W Polsce roślina średnio pospolita na całym niżu, częściej występuje na południu.

 

 

 

 Kwitnie od czerwca do września - jest rośliną samosiewną. Kwiaty bodziszka wykonują swoiste ruchy; W pączku są pochylone w dół, podczas kwitnienia ich szypułka się wyprostowuje, po zapyleniu skręca w dół, a w czasie dojrzewania nasion znów wyprostowuje się.

 

                                                        

 

 

Po dojrzeniu nasion, ości poszczególnych pięciu owocolistków, budujących rozłupnię,  gwałtownie wyprostowują się do góry, wyrzucając nasiona.

W Mosznej często spotykany na obrzeżach lasu, linii kolejowej, np. w sąsiedztwie przystanku autobusowego.

 

 

 

 

 



Dzwonek pokrzywolistny (Campanula trachelium L.) – gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatychPochodzi z obszarów Eurazji o łagodnym, umiarkowanym klimacie oraz z Afryki Północnej . Rozprzestrzenił się także w USA i Kanadzie. W Polsce  pospolity, od niżu po niższe partie gór.

 

 

 

 

 

 

 

 W Mosznej często spotykany w prześwietlonych drzewostanach, na obrzeżach lasu i w parku.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Żywokost lekarski (Symphytum officinale L.), zwyczajowo nazywany także kosztywałem –  roślina wieloletnia należący do rodziny ogórecznikowatych. Występuje w Europie, z wyjątkiem południowych krańców, w środkowej Azji, na Syberii, w Azji Mniejszej. Zawleczony do Ameryki Północnej.  W Polsce jest rośliną pospolitą na terenie całego kraju.

W Mosznej często spotykanu na łąkach śródleśnych, nieużytkach, w sąsiedztwie zadrzewień i w parku.

 

 

 

 

  • Niezwykle cenny, surowiec leczniczy : korzeń (Radix Symphyti). Zawiera cukry, pektyny, garbniki, alkaloidy, kwasy organiczne i duże ilości śluzów. Największe lecznicze działanie ma alatonina. Działanie : działa ściągająco, wywiera korzystny wpływ na błony śluzowe żołądka i jelit, wzmacnia siły obronne organizmu, działa przeciwzapalnie. Używany był w mieszankach z innymi ziołami do leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, w postaci syropu przy schorzeniach dróg oddechowych, kaszlu. Stosowany był także przy złamaniach, gdyż przyspieszał wypełnianie się ubytków kostnych (stąd wzięła się nazwa rośliny). Obecnie wydano zakaz jego stosowania wewnętrznego, gdyż stwierdzono jego toksyczne właściwości. Nadal stosowany jest zewnętrznie przy odmrożeniach, oparzeniach, egzemie, ropniach i trudno gojących się ranach. Pobudza rozwój komórek przy ubytkach skórnych. Alantoina ułatwia i przyspiesza tworzenie się naskórka. Zbiór i suszenie : korzenie wykopuje się jesienią, lub wczesną wiosną, myje i suszy.

     Roślina bardzo dekoracyjna, niezwykle trwała, bywa uprawiana jako roślina ozdobna.

 

 

 

                                                                                                                                                    

Przegorzan kulisty -  Przegorzan (Echinops L.) –  roślina z rodziny astrowatych, która obejmuje około 70 gatunków, występujących w Euroazji i północnej Afryce. Gatunkiem typowym jest  Echinops sphaerocephalus L. Okazała bylina pochodzi z południa Europy. Jej sztywne, pokryte białym filcem pędy osiągają wysokość około 100 cm.

 

 

 

 

Ostowate liście przegorzana pospolitego są z wierzchu zielone od spodu natomiast mają srebrzystą barwę. Kuliste kwiatostany o średnicy 2-4 cm, wybarwiają się na kolor stalowo-niebieski już przed kwitnieniem, które przypada na lipiec - wrzesień. Jest rośliną miododajną stąd sporo na kwiatach os, pszczół, trzmieli. Po przekwitnięciu kwiatostany usuwamy z uwagi na możliwy samosiew. Wymaga gleby luźnej, przepuszczalnej, piaszczystej, dobrze rośnie nawet na żwirowym podłożu, stawia tylko jeden warunek gleby powinny zawierać sporo wapnia. Stanowisko suche, słoneczne. Niestety w czasie utrzymujących się długo upałów dolne liście obsychają, co wygląda nieciekawie. Dlatego jeśli rośnie tak, że to widać należy zdecydować się na podlewanie. To już koniec lata i na zdjęciu widać pełnię fazy dojrzewających nasion. Przegorzan pojawił się w Mosznej za sprawą miejscowych pszczelarzy, którzy z niezwykłą pasją wspierali ekspansję tego gatunku na terenach miejscowych nieużytków oraz obrzeży lasu.

 

 

Wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis) – gatunek należący do rodziny wiesiołkowatych.  W Polsce pospolity, prawdopodobnie kenofit , którego miejscem pochodzenia jest  Ameryka Północna. Prawdopodobnie do Europy został zawleczony na początku XVII w.Roślina dwuletnia. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Przedprątne kwiaty otwierają się dopiero wieczorem i są zapylane przez ćmy. Słupki dojrzewają dopiero po 24 godzinach od dojrzenia pręcików.

 

 

 

 

Jest to jeden z mechanizmów zabezpieczających przed niekorzystnym dla rośliny samozapyleniem. Kwiaty mają intensywny, przyjemny zapach. Siedlisko: siedliska ruderalne; przydroża, nasypy kolejowe, także brzegi rzek. Roślina światłolubna. W Mosznej spotykana na obrzeżach lasu i nieużytkach, poboczach dróg oraz uprawiana w ogródkach.

  • Ziele Herba Oenotherae biennis zawiera kauczuk, kwasy organiczne, garbniki i flawonoidy. W lecznictwie obecnie wykorzystuje się wyłącznie preparaty z nasion wiesiołka Semen Oenotherae biennis. Używane są do leczenia atopowego zapalenia skóry, a także miażdżycy i chorób serca, cukrzycy, reumatoidalnego zapalenia stawów i chorób nerwowych.
  • Jest uprawiany jako roślina ozdobna również z powodu bardzo widowiskowego  wieczornego otwieranie się pąków kwiatowych ( ... w ciągu zaledwie  kilkunastu sekund. 
  • Olej z nasion jest wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym do produkcji kremów, balsamów, pomadek do ust.               

 

 


Mydlnica lekarska (Saponaria officinalis L.) – roślina wieloletnia należący do rodziny goździkowatych. Naturalny obszar jej występowania to Europa, Azja i Afryka Północna, ale roślina rozprzestrzeniła sie także w innych rejonach świata. W Polsce jest pospolita na niżu, jest również uprawiana.

Kwiaty wieczorem wydzielają zapach zwabiając motyle nocne - ćmy, które je zapylają . Kwitną od czerwca do września. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Roślina trująca. Duże dawki saponin  zawartych w kłączach i korzeniach mydlnicy po doustnym spożyciu drażnią żoładek i jelita, powodują wymioty i biegunki . Nie wolno też okładać ran preparatami z mydlnicy.

 

 

 

 

 

Zwierzęta nie jedzą tej rośliny – jest dla nich również trująca.


  • Roślina lecznicza.
    • Surowiec zielarski: kłącze z korzeniami (Radix Saponariae) zawiera ok. 5% saponin, glikozydy, weglowodany, sole mineralne. Działanie wykrztuśne pobudzające czynności żołądka i trzustki, żółciopędne. Unieszkodliwia cholesterol, ułatwia wchłanianie związków trudno przyswajalnych przez organizm (np. sole żelaza i wapnia. Używana jest też w zapaleniach oskrzeli i tchawicy oraz przy kaszlu. Używana jest w postaci odwaru, pod kontrolą lekarza. Używana również w kosmetyce ( maseczki kosmetyczne, pasty do zębów). Zbiór i suszenie : wykopuje się kłącza z korzeniami jesienią, myje, tnie na mniejsze kawałki i suszy w temperaturze ok. 50 °C.

 

  • Dawniej, gdy nie znano mydła do mycia używano m.in.odwarów z korzeni mydlnicy. Są skuteczne, pienią się obficie i swoimi własnościami przewyższają mydła, gdyż nie niszczą skóry i nie powodują alergii  u ludzi uczulonych na mydło. Używana była szczególnie do prania jedwabi i innych delikatnych tkanin, np. koronek itp.
  • Wiele plemion pierwotnych używało nasion mydlnicy jako przynęty do łowienia ryb – powodują ich zatrucie.
  • Wytwarzano z niej dawniej mydlik, używany do odtłuszczania wełny.
  • Od niepamiętnych czasów używano odwarów doustnie, jako odtrutkę po ukąszeniach węży.

 

 



Goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum) – roślina wieloletnia z rodziny goździkowatych. Występuje w środkowej, wschodniej i południowej Europie, oraz w Turcji. W Polsce występuje głównie na niżu i w niższych partiach gór -i jest dość pospolity w naturalnym środowisku. W wielu krajach, także w Polsce jest uprawiany jako roślina ozdobna. Status gatunku we florze Polski : gatunek rodzimy (zadomowiony). W Mosznej niezbyt często spotykany, chociaż można trafić na  niewielkie skupiska tych prześlicznych filigranowych kwiatów na ubogich, żwirowych  obrzeżach lasu i zadrzewień.

 

 



Jeżyna popielica (popielica, j. sinojagodowa) Rubus caesius L. –  roślina z rodziny różowatych. Występuje w strefie klimatu umiarkowanego w Euroazji. W Polsce jest pospolity .W Mosznej pospolita na obrzeżach lasu, nieużytkach  oraz prześwietlonych fragmentach parku i wśród zadrzewień. Pestkowiec (jagoda pozorna, jagoda), zrośnięte owocki tworzą nibyowoc, nazywany jeżyną. W przeciwieństwie do maliny pełny, gdyż odpada z częścią go dna kwiatowego. Podobnie jak pędy owoc niebieskawo oszroniony (stąd nazwa gatunkowa : popielica od popielatego koloru owoców), kwaśny.

Roślina lecznicza - ma podobne własności lecznicze, jak jeżyna fałdowana. Surowcem zielarskim jest liść

-Folium Rubi caesii . Liście medycyna ludowa wykorzystuje jako środek ściągający i przeciwbiegunkowy.

 

 

 

 "owoc" – Fructus rubi caesii. Liście zawierają garbniki flawonoidy, kwasy organiczne i witaminę"C".

Suszone owoce wykorzystuje się podobnie jak owoce maliny w stanach podgorączkowych.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.) – roślina wieloletnia z rodziny krwawnicowatych - jeden z kilku występujących w Polsce. Jest pospolity na siedliskach wilgotnych.

Uprawiana w ogródkach wodnych jako bardzo dekoracyjny element brzegów zbiornika i próchnicznych rabatach. Rozmnaża się ją przez podział korzeni i sadzonki pędowe oraz wysiew nasion. Lubi stanowiska słoneczne nad brzegami wód lub na wilgotnych rabatach.

 

 

 

Roślina lecznicza.

Surowcem zielarskim jest ziele Herba Salicariae. Zawiera alkaloid kriogeninę i glikozyd salikarynę . Zawiera też garbniki, w związku z tym wykazuje działanie ściągające. Działanie: przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i rozszerzające naczynia krwionośne

 

 



Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny dziurawcowatych. Występuje naturalnie w Europie, zachodniej Azji,  północnej Afryce.   W Polsce pospolity.

W Mosznej bardzo często spotykany wzdłuż dróg polnych,i na obrzeżach lasu, łąk  i parku.

 




Roślina lecznicza – jedno z najbardziej znanych ziół, szeroko stosowane w ziołolecznictwie

  • Surowiec zielarski : Ziele dziurawca (Herba Hyperici) – zbiera się i suszy kwiatostany. Zawiera czerwony barwnik hyperycynę , pseuohypericynę, flawonidy (ruutyna, kwercetyna), hiperozyd, bakteriobójcze garbniki witaminę A i C oraz olejek eteryczny.
  • Działanie: Zmniejsza objawy łagodnej formy depresji  (hamuje rozkład neurotransmiterów w mózgu, hamuje również monoaminooksydazę (MAO) i działa jako inhibitor zwrotnego wychwytu serotoniny. Pomaga przy lekkiej bezsenności, a także przy migrenie. Ma działanie żółciopędne, żółciotwórcze, pobudzające trawienie, przeciwzapalne i dezynfekcyjne (może być stosowany zewnętrznie na rany i do płukania gardła)
  • Ostrzeżenia: musi być stosowany ostrożnie, gdyż zwiększa wrażliwość skóry na słońce (hiperycyna może spowodować reakcje fototoksyczne). Zdecydowanie nie zalecany dla osób o jasnej karnacji skóry lub ze zmianami skórnymi. Obecnie bada się wpływ dziurawca na rozwój czerniaka złośliwego. Należy też uważać z doustnym przyjmowaniem dziurawca podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych – niektórzy producenci zastrzegają, że może on obniżać skuteczność działania preparatu.

 

 

 


Nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis L.) – gatunek  rośliny wieloletniejn, należący do rodziny astrowatych. Nazwa ludowa: "Drzewko Matki Boskiej". Pochodzi z wschodniej części Ameryki Północnej. Jako uciekinier z upraw rozprzestrzenił się w Europie.

 

 

 

 

W Polsce rośnie na większości terytorium na siedliskach    naturalnych i synantropijnych. Prawdopodobnie rozprzestrzeniła się z uprawy roślin ozdobnych, doskonale aklimatyzuje się i zaczyna nawet wypierać gatunki rodzime. Jest rośliną miododajną. Kwitnie od lipca do sierpnia. Nasiona rozsiewane przez wiatr. Roślina trująca, Podobnie jak jest rośliną szkodliwą dla bydła domowego. Stosowana w odpowiednich dawkach posiada też podobne właściwości lecznicze. 

 

  • Indianie Odżibwejowie robili lewatywy z korzeni nawłoci. Z ziela i korzeni sporządzali wyciągi, które używali wewnętrznie jako środki pobudzające i wzmacniające.
  • Indianie Alabama używali herbatki z nawłoci do leczenia przeziębień, zaś zewnętrznie do leczenia obolałych miejsc.

   

 

 

 

                                                                                                                                                        

 Pięciornik rozłogowy (Potentilla reptans L.) – gatunek rośliny z rodziny różowatych (Rosaceae Juss.). Rośnie dziko w Europie, Afryce Północnej i Azji, rozprzestrzenił się również gdzieniegdzie poza obszary swojego rodzimego występowania. W Polsce jest bardzo pospolity na całym obszarze.

W Mosznej często spotykany na obrzeżach dróg polnych i zadrzewień, w obrębie gospodarskich zabudowań, na poboczach dróg.

Tworzy mieszańce z pięciornikiem rozścielonym.

 

 

 Poziewnik szorstki (Galeopsis tetrahit L.) –  roślina jednoroczna z rodziny jasnotowatych. Występuje w Europie i północnej części Azji. W Polsce jest bardzo pospolity na terenie całego kraju.

W Mosznej roślina często spotykana nawet w cienistym podszycie parkowym i leśnym. 

Występuje masowo, tworząc zwarte kępy  wokół zadrzewień śródpolnych, na brzegach rowów oraz obrzeżach pól i lasu.

 

 

 

 

Roślina lecznicza

    • Działanie: Rozpuszczalna krzemionka wchłania się w przewodzie pokarmowym i gromadzi w różnych tkankach, jak skóra, błony śluzowe, ściany naczyń krwionośnych, tkanka płucna, krwinki czerwone i trzustka, wywierając korzystne działanie na organizm. Słabe działanie moczopędne, nieznaczne własności wykrztuśne, niezbyt silne działanie ściągające i odkażające przewód pokarmowy.




    • SUROWIEC ZIELARSKI  :  Ziele (Herba Galeopsidis)
    • Skład chemiczny:
      • do 6% garbników,
      • flawonoidy (m.in. pochodne skutelareiny),
      • irydoidy (m.in. galirydozyd),
      • alkaloid stachydryna,
      • saponiny,
      • gorycze,
      • kwasy organiczne jak salicylowy i kawowy,
      • sole mineralne, zawierające ok. 0,25% krzemionki rozpuszczalnej w wodzie.
    • Zbiór i suszenie: Górne części pędów zbiera się w okresie zakwitania i suszy w suszarniach naturalnych w cieniu i przewiewie.

 

 

 

 Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.) –gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje w całej Europie i na obszarach Azji o umiarkowanym klimacie. Rozprzestrzenił się także gdzieniegdzie poza tym obszarem. W Polsce jest gatunkiem pospolitym. W Mosznej wyjątkowo często spotykany na poboczach dróg polnych, nieużytkach oraz przydrożnych rowach. Jest gatunkiem ekspansywnym i rozrasta się nieograniczenie, z tego też względu należy w ogrodzie kontrolować jej rozwój.

 

 

 

Nie ma specjalnych wymagań, ale preferuje słoneczne stanowiska i przepuszczalne, suche gleby

 

 

ROŚLINA  LECZNICZA

    • Surowiec zielarski : Kwiat wrotyczu (Flos Athannasiae, Flos Cinnae), olejek wrotyczowy (Oleum Tanateci). Kwiaty wrotyczu zawierają od 1 do 1,5% olejku, którego głównymi składnikami są tujon, izotujon, kamfora, borneol oraz gorzki lakton - tanacetyna i flawonidy, akacetyna i luteoniona.
    •  Działanie: Roślina była stosowana dawniej do leczenia histerii, do pobudzania menstruacji oraz przy stłuczeniach, zwichnięciach, reumatyzmie i chorobach skóry. Używano ją też do zwalczania robaków obłych w układzie pokarmowym. Była w tym skuteczna, jednak w koniecznych do tego celu ilościach miała już działanie trujące dla człowieka. Obecnie jest stosowana jako domieszka do leków zewnętrznego stosowania we wszawicy głowowej i łonowej (alkoholowy wyciąg o nazwie Artemisol).
  • Sztuka  kulinarna : choć jest trujący, w średniowieczu wrotycz był stosowany jako przyprawa. Np. jego młodych pączków używano zamiast  kaparów a koszyczki kwiatowe zapiekano w cieście. Obecnie już nie jest używany w kuchni.
  • Zapach wrotycza, przypominający zapach kamfory skutecznie odstrasza owady. Z tego też względu jest używany jako repelent do odstraszania much, mrówek i moli.
  • Odwar z ziela nadaje się do ekologicznego zwalczania stonki ziemniaczanej i mszyc.